Ο ΥΠΝΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Ο ΥΠΝΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: Χαρακτηριστικά, προβλήματα και αντιμετώπιση

«ύπνε που παίρνεις τα παιδιά, έλα πάρε και τούτο, μικρό μικρό σου το δωσα, μεγάλο φέρε μου το..»Ό ύπνος των παιδιών είναι ένα θέμα που απασχολεί τους γονείς πολύ συχνά, ξεκινώντας από τη βρεφική ηλικία των παιδιών που ξυπνούν συχνά αναζητώντας τροφή ή μια προστατευτική αγκαλιά μέχρι την εφηβεία που δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωί.

Για να καταλάβουμε καλύτερα τον ύπνο θα αναφερθούν πρώτα τα βιολογικά χαρακτηριστικά του.
Τα χαρακτηριστικά του ύπνου
Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο ύπνος συνδέετε με δύο βιολογικά ρολόγια. Το πρώτο συσχετίζετε με περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως την εναλλαγή φωτός και σκοταδιού, τη θερμοκρασία, τους ήχους, τον πόνο, τις ορμόνες και τη διάθεση. Το δεύτερο έχει να κάνει καθαρά με τη διαδικασία του ύπνου και περιλαμβάνει δύο κύριες δραστηριότητες, τον ύπνο REM κατά τον οποίο βλέπουμε όνειρα και εφιάλτες και το βαθύ ύπνο κατά τον οποίο υπάρχει πλήρης χαλάρωση. Συνηθίζετε οι διαταραχές του ύπνου να παρατηρούνται στη διαδικασία του βαθύ ύπνου. Όταν κοιμόμαστε στην αρχή έχουμε ελαφρύ ύπνο ο οποίος σταδιακά γίνετε πιο βαθύς καθώς μειώνονται οι αναπνοές, ο καρδιακός ρυθμός και οι σωματικές κινήσεις. Στη συνέχεια μπαίνουμε στον βαθύ και απόλυτα χαλαρωτικό ύπνο.
Οι κύκλοι του ύπνου διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία καθώς τα νεογνά έχουν συχνότερα REM ύπνο ο οποίος μειώνεται σταδιακά στους τρεις με έξη μήνες.
Ο ύπνος και η ηλικία
Τα νεογνά κοιμούνται από δεκαέξι έως είκοσι ώρες συνολικά. Ο ύπνος συνήθως διαρκεί από μια έως τέσσερεις ώρες με μεσοδιαστήματα αφύπνισης μίας έως δύο ωρών. Τα βρέφη τριών έως δώδεκα μηνών κοιμούνται δεκατέσσερις με δεκαέξι ώρες συνολικά και είναι πολύ πιθανό να κάνουν συνεχόμενο βραδινό ύπνο για πέντε, συνολικά, ώρες. Τα παιδιά από ενός έως τριών χρονών κοιμούνται από δώδεκα έως δεκατέσσερις ώρες συνολικά. Σε αυτή την ηλικία αρχίζουμε να παρατηρούμε νυκτερινές φοβίες. Τα παιδιά από τριών έως έξη ετών κοιμούνται από έντεκα έως δώδεκα ώρες συνολικά. Τα περισσότερα προβλήματα του ύπνου που συναντάμε στη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής ξεκινούν συνήθως σε αυτό το στάδιο και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Τα παιδιά από έξη έως δώδεκα ετών κοιμούνται συνολικά δέκα ώρες περίπου. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά συνήθως σταματούν να κοιμούνται τα μεσημέρια. Τα παιδιά στην εφηβεία κοιμούνται ιδανικά για εννέα ώρες. Τις περισσότερες φορές ο ύπνος τους διαρκεί επτά ώρες καθώς συνηθίζουν να κοιμούνται δύο ώρες πιο αργά από την αναμενόμενη ώρα ύπνου.
Προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι γονείς αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον ύπνο του παιδιού, είτε γιατί φοβάται πολύ και ξυπνάει, είτε γιατί δυσκολεύετε να ξυπνήσει το πρωί για το σχολείο, είτε γιατί δεν μπορεί να κοιμηθεί. Οι επιστήμονες χωρίζουν τις διαταραχές του ύπνου σε δύο κατηγορίες, στις διαταραχές που συνδέονται με την αφύπνιση και την εναλλαγή των σταδίων του ύπνου και ονομάζονται παραϋπνίες, και στις διαταραχές που συνδέονται με την έναρξη του ύπνου και τη διατήρηση του και ονομάζονται αϋπνίες.
Στην πρώτη κατηγορία της παραϋπνιας συμπεριλαμβάνονται οι εξής δυσκολίες:

1. Φόβος στη διάρκεια της νύχτας όπου το παιδί ξυπνάει τρομαγμένο και ιδρωμένο και στριφογυρίζει στο κρεβάτι, αναπνέει γρήγορα και κάποιες φορές φωνάζει. Αυτό συμβαίνει στο 3% των παιδιών και συνήθως δύο ώρες αφού αποκοιμηθούν. Αν βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχουν οργανικά αίτια το αντιμετωπίζουμε καθησυχάζοντας το παιδί.
2. Υπνοβασία όπου το παιδί σηκώνετε και περπατάει στον ύπνο του. Αν αντιμετωπίζουμε κάτι τέτοιο φροντίζουμε να μην μειώσουμε τους κινδύνους τραυματισμού και να κλειδώνουμε καλά το σπίτι για να μη βγει έξω, και ξυπνάμε το παιδί όσο πιο ευγενικά μπορούμε, το καθησυχάζουμε και το κοιμίζουμε.
3. Εφιάλτες, όπου το παιδί βλέπει τρομακτικά όνειρα. Κατά τις ηλικίες τριών με πέντε ετών, αναφέρεται ότι τα μισά παιδιά, βλέπουν εφιάλτες. Οι εφιάλτες συνήθως συνδέονται με το άγχος και για να το αντιμετωπίσουμε ελέγχουμε για κάποια άσχημη εμπειρία στην καθημερινότητα του παιδιού και το καθησυχάζουμε. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ευθύνεται και κάποια φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει το παιδί.
4. Νυχτερινή ενούρηση, όπου το παιδί βρέχει το κρεβάτι του. Για να το αντιμετωπίσουμε φροντίζουμε το παιδί να πηγαίνει τουαλέτα και να μην πίνει πολλά υγρά πριν κοιμηθεί. Αν συνεχιστεί πρέπει να συμβουλευτούμε τον παιδίατρο.

Στη δεύτερη κατηγορία της αϋπνίας παρατηρούμε τη δυσκολία έναρξης και διατήρησης ύπνου.
Οι αϋπνίες συνήθως σχετίζονται με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι γονείς τον ύπνο του παιδιού από τη βρεφική ηλικία όπου ξυπνάει συχνά για τροφή. Καθώς στους έξη μήνες ο ύπνος του παιδιού μπορεί να γίνει πιο ομαλός είναι κατά βάση οι τεχνικές που θα χρησιμοποιήσουν οι γονείς για να το κοιμίσουν ή να το ξυπνήσουν για να φάει που θα διαμορφώσει το σωστό πρόγραμμα ύπνου. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να εφαρμόσουν ένα ευχάριστο τρόπο για να κοιμίζουν το παιδί , όπως ένα τραγούδι ή ένα παραμύθι ή χάδια και αγκαλιά για να βιώνει το παιδί τον ύπνο σαν κάτι ευχάριστο.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο του παιδιού μπορεί να σχετίζονται με προβλήματα υγείας όπως το άσθμα, το ροχαλητό, οι αμυγδαλές και οι επιληπτικές κρίσεις ή με το περιβάλλον του παιδιού όπως θόρυβοι, ίσως κάποια μετακόμιση, κάποια απώλεια και κάποια τρομακτική ιστορία.
Πρακτικές συμβουλές για γονείς

• Όλοι αναπτύσσουμε συνήθεις που κάνουν τον ύπνο μας πιο ευχάριστο, όπως η πλευρά του κρεβατιού, η στάση του σώματος κ.α. Σεβαστείτε, όσο γίνεται περισσότερο, τις συνήθειες που έχουν αναπτύξει τα παιδιά στο ύπνο τους, και μη τα αναγκάζετε να αλλάζουν συχνά περιβάλλον.
• Μην αφήνετε τα παιδιά να κοιμούνται στο κρεβάτι σας, έτσι και δε μεταφέρετε μικρόβια ο ένας στον άλλο κατά τη διάρκεια του ύπνου και βοηθάτε τα παιδιά σας να ανεξαρτητοποιηθούν και να βρουν τη δική τους ταυτότητα.
• Μη ν αφήνετε τα παιδιά να κοιμούνται με ζωάκια πάνω στο κρεβάτι τους, όσο καθαρά κι αν είναι πάντα μπορεί να μεταφέρουν μικρόβια.
• Το γάλα πριν τον ύπνο βοηθάει τα παιδιά να έχουν καλύτερη ποιότητα στον ύπνο τους.
• Διαμορφώστε το πρόγραμμα ύπνου του παιδιού. Να κοιμάται τέτοια ώρα ώστε να κοιμηθεί τις απαραίτητες ώρες και να έχει χρόνο το πρωί για να προετοιμαστεί.
• Αν το παιδί φοβάται αντί να το πάρουμε στο κρεβάτι ας βρούμε άλλους τρόπους να το αντιμετωπίσουμε, ίσως ένα φωτάκι (με μαγικές ιδιότητες!!), ένα κουκλάκι ή μια κουβέρτα (προστάτες!), ένα ρούχο με τη μυρωδιά της μαμάς (ασφάλεια!)
• Φροντίστε η θερμοκρασία του δωματίου να είναι ευχάριστη, ούτε πολύ ζεστή, ούτε πολύ κρύα.
• Φροντίστε να μην υπάρχουν στο δωμάτιο έντονες μυρωδιές.
• Φροντίστε να μην υπάρχουν θόρυβοι όπως μια χαλασμένη βρύση, ή κάτι που χτυπάει με τον αέρα στο δωμάτιο του.

Ο ύπνος μας ξεκουράζει και πολλές φορές μας βοηθάει να επιλύουμε θέματα και προβληματισμούς που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητα μας. Είναι πολύ σημαντικό να κοιμόμαστε καλά, για να λειτουργούμε καλά! Είναι στο χέρι σας, το παιδί σας να αναπτύξει υγιείς συνήθειες ύπνου που θα το συνοδεύουν σε όλη του τη ζωή.
Αμαλία Λουίζου, ΜΑ
Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Σύμβουλος
Κέντρο Παιδιού Εφήβου Οικογένειας
www.kepeo.com 

Η ώρα της χαλάρωσης στο ολοήμερο νηπιαγωγείο.