Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

Μια φορά και έναν καιρό......




Το παραμύθι του Άντερσεν Το Ασχημόπαπο. Μια φορά και έναν καιρό.....



Ξέρουμε πως κάθε παιδί θέλει να ζήσει κάποιες περιπέτειες, να αντιμετωπίσει
επικίνδυνες καταστάσεις για να χαράξει το δικό του δρόμο. Όλα αυτά μπορεί να τα
ζει στη φαντασία του ακούγοντας ή διαβάζοντας παραμύθια. Επιπλέον καθώς το
παιδί ταυτίζεται με τον ήρωα ή την ηρωίδα του παραμυθιού παίρνει έναν
συγκεκριμένο ρόλο μέσα από τον οποίο συλλέγει πληροφορίες για να καταλάβει τον
εαυτόν του και τον κόσμο γύρω του. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο τα παιδιά
ανακαλύπτουν τον κόσμο. 
Ακόμη τους δίνεται η ευκαιρία  να
εμπλέκονται σε καταστάσεις που αφορούν την επίλυση προβλημάτων, να μαθαίνουν
τρόπους επίλυσης αυτών των συγκρούσεων ή προβλημάτων  αλλά και να
πειραματίζονται με νέους τρόπους αντιμετώπισης των δυσκολιών τους. 
 Η νέα παιδαγωγική επιδιώκει με το παραμύθι να ετοιμάσει τα
παιδιά για τη ζωή. Για το σκοπό αυτό μεταχειρίζεται τη γλώσσα του παιδιού, 
ακολουθεί το δρόμο της ψυχής του. Όλα τα προτερήματα και ελαττώματα του
ανθρώπου παρουσιάζονται στο παιδί μέσα στον κόσμο του παραμυθιού. Κάποτε – σε
καιρούς άλλους και πιθανώς πιο ευτυχισμένους παραμύθια άκουγαν και οι μεγάλοι. 
Ας θυμηθούμε τους «παραμυθάδες» ή «μυθολόγους» της αρχαίας Ελλάδας, τους
«αρετολόγους» των ελληνορωμαϊκών χρόνων, τους «τροβαδούρους» και τους
XXII«βάρβους». Στην Ελλάδα υπήρχαν, ως τελευταία, οι «παραμυθάδες των καραβιών». 
Το παραμύθι πάντως ανήκει τελικά στο παιδί και έχει σαν στόχο να το τέρψει και να
το διδάξει. Είναι μια απλοϊκή ιστορία στην οποία ο ήρωας μεταπηδά από την
ατμόσφαιρα της καθημερινής ζωής σε κάποιο μαγικό βασίλειο, το διασχίζει, παρά
τους κινδύνους που συναντά, και ξαναγυρίζει νικητής. Το παιδί δεν
ακούει μόνο το παραμύθι αλλά το συμπληρώνει, προσθέτει εικόνες, ανάλογα με το
συναισθηματικό του κόσμο. 
Ψυχολογικά, το παραμύθι ασκεί επίδραση στην παιδική ψυχή. Πολλές φορές
βλέπουμε παιδιά να κάθονται μελαγχολικά και βαριεστημένα. Μόλις αρχίσουμε το
«μια φορά κι έναν καιρό», μας πλησιάζουν και ξανά βρίσκουν το χαμόγελό τους. 
Αβίαστα, πηγαία, δίχως κανενός είδους διδαχή αισθάνεται το μικρό παιδί, 
περισσότερο παρά όσο αντιλαμβάνεται με το μυαλό, ότι υπάρχει ηθική δικαίωση και
ηθική τάξη. Αισθάνεται τις αξίες, που προβάλλει το παραμύθι και δέχεται τα
αισιόδοξα μηνύματά του. Έτσι, σε ηλικία που δεν έχει αναπτυχθεί η νόηση του και οι
αφηρημένες έννοιες είναι απροσπέλαστες, με το παραμύθι, που χτυπά την πόρτα της
φαντασίας, δημιουργούμε μέσα στον ψυχικό του κόσμο το κατάλληλο βάθρο πάνω
στο οποίο αργότερα θα στηρίξει την αντίληψη του για τη ζωή, τον άνθρωπο, την
ηθική του συνείδηση, τα αξιολογικά του κριτήρια. 
Παράλληλα, ενώ το παιδί νιώθει, αναπτύσσει νοητικές δομές, αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του και αποκαθίσταται συναισθηματικά και ηθικά, ο/η εκπαιδευτικός με την αφήγηση του παραμυθιού και την επεξεργασία του, προχωρά στον βαθύτερο συναισθηματικό κόσμο του παιδιού, αντιλαμβάνεται το επίπεδο των νοητικών του δομών, τις παρερμηνείες του πάνω σε καθημερινά θέματα, τις ανάγκες του. Έχει την δυνατότητα στην συνέχεια να οργανώσει διαθεματικές δραστηριότητες που θα στηρίζονται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα του Αναλυτικού Προγράμματος( Γλώσσα. Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Πληροφορική)μέσα από έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο όπου τα παιδιά θα αναπτύξουν κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες και στάσεις  ζωής. 

Δευτέρα 21 Ιουλίου 2014

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ...

Μαθαίνω… παίζοντας: Η σημασία του παιχνιδιού στη διαδικασία της μάθησης:
  Η σημασία του παιχνιδιού κατά την προσχολική και σχολική ηλικία, καθώς και οι επιδράσεις αυτού στην ανάπτυξη των παιδιών είναι ένα θέμα που ιστορικά έχει απασχολήσει ειδικούς από το χώρο της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας.  Από τη μια μεριά, υπάρχουν γονείς που θεωρούν το χρόνο που επενδύει το παιδί στο παιχνίδι χαμένο χρόνο, καθώς τη δεδομένη στιγμή θα μπορούσε να επενδύει στα σχολικά του καθήκοντα (Golinkoff et al., υπό έκδοση). Από την άλλη επικρατεί η άποψη ότι ο χρόνος που περνάει το παιδί παίζοντας, είναι χρόνος μάθησης (LEGO Learning Institute, 2002). Επομένως, γεννάται το ερώτημα: «Ποια είναι η αξία του παιχνιδιού κατά την ανάπτυξη του παιδιού;»
   Σύμφωνα με τον Πλάτωνα «Μετά παιδείας και ηδονής μανθάνειν» (όπως αναφέρεται στην Κωνσταντινίδου, 1988).  Από την πλευρά των κονστρουκτιβιστών, ο  Piaget (1951) θεωρεί το παιχνίδι ως μια προσαρμοσμένη συμπεριφορά που βοηθά στην εξέλιξη της σκέψης των παιδιών, ενώ ο Vygotsky (1978) αναφέρει πως το παιχνίδι είναι μια ευκαιρία για τα παιδιά να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο τους, να ανακαλύψουν νέες ιδέες και να ενισχύσουν τη φαντασία τους.
  Γενικώς, το παιχνίδι είναι ένα μέσο το οποίο επιδρά θετικά στην ολόπλευρη εξέλιξη των παιδιών. Πιο ειδικά, μερικά από τα οφέλη του παιχνιδιού είναι ότι τα παιδιά αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, όπως η επιτυχής επίλυση καθημερινών προβλημάτων, δεξιότητες επικοινωνίας με συνομήλικους, ικανότητα αυτό – ρύθμισης της συμπεριφοράς τους, καθώς και έλεγχο των συναισθημάτων τους (Golinkoff et al., υπό έκδοση). Επιπροσθέτως, αναφορικά με την επιρροή στην ακαδημαϊκή πορεία φαίνεται πως τα παιδιά που αφιερώνουν παραπάνω χρόνο παίζοντας, έχουν πιο εμπλουτισμένο λεξιλόγιο, είναι πιο δημιουργικά και μπορούν να προσέχουν περισσότερο μέσα στην τάξη κατά την παράδοση του μαθήματος σε σχέση με τα παιδιά που δε συνηθίζουν να παίζουν τόσο συχνά (Singer, υπό έκδοση). Ακόμη, για τα παιδιά της σχολικής ηλικίας το παιχνίδι είναι ένα μέσο χαλάρωσης και αποφόρτισης από την καθημερινή πίεση. Μάλιστα, λαμβάνοντας αυτό υπόψη το φιλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα ένταξε το παιχνίδι μέσα στο αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα παιδιά να εκφράζονται ελεύθερα και να μειώνουν το άγχος που προκαλείται από τη διδασκαλία των μαθημάτων.  Σύμφωνα με τον Alvarez (2005) οι Φιλανδοί μαθητές έχουν πολύ υψηλές επιδόσεις στα σταθμισμένα τεστ ανάγνωσης.
  Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το παιχνίδι δεν έχει θετικά αποτελέσματα μόνο στα παιδιά τυπικής ανάπτυξης, αλλά και στα παιδιά με συναισθηματικά, συμπεριφορικά, καθώς και μαθησιακά προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα, ιδιαιτέρως βοηθητικός είναι ο ρόλος του παιχνιδιού στα παιδιά με αυτισμό και με Asperger, καθώς μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, αλλά και τα συναισθήματα των άλλων (Singer, υπό έκδοση). Η παιγνιοθεραπεία και οικογενειακά ψυχοθεραπευτικά προγράμματα τονίζουν τη θεραπευτική συμβολή του παιχνιδιού, σε περιπτώσεις παιδιών με αγχώδεις διαταραχές, φοβίες και παιδιών που αντιμετωπίζουν απώλεια (Brinkmeyer & Eyberk, 2003). Αλλά και στα παιδιά με δυσκολίες μάθησης η παιγνιώδης μάθηση θεωρείται η πιο αποτελεσματική μορφή μάθησης, διότι ενισχύεται η αυτοεικόνα τους και τα κίνητρα για ενεργό συμμετοχή είναι υψηλά (Κωνσταντινίδου, 1988).
  Συνοψίζοντας, το παιχνίδι επηρεάζει θετικά την κοινωνική, ακαδημαϊκή και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Ωστόσο, κρίνεται πολύ σημαντικός ο ρόλος των σημαντικών άλλων, όπως των γονέων και των εκπαιδευτικών, προκειμένου να καθοδηγήσουν τα παιδιά και τους μαθητές και να τους προτρέψουν να εμπλέκονται ενεργά στη διαδικασία του παιχνιδιού.
ΠΗΓΗ: www.playlearning.gr/gallery/playlearning/research/pm.doc

Τρίτη 15 Ιουλίου 2014

Πάω στο νηπιαγωγείο......

H προσαρμογή των μικρών παιδιών σε οποιοδήποτε καινούργιο περιβάλλον είναι τις περισσότερες φορές μια δύσκολη υπόθεση. Το ίδιο συμβαίνει, πολλές φορές και με την έναρξη του νηπιαγωγείου. Όμως, με λίγη επιμονή και στρατηγική σκέψη μπορείτε να τα διευκολύνετε να δεχτούν με χαρά αυτό το νέο ξεκίνημα στη ζωή τους...............( το άρθρο ενημερώνει τους γονείς πώς θα βοηθήσουν συναισθηματικά τα παιδιά τους για την πρώτη επαφή με το νηπιαγωγείο και πώς να αντιμετωπίσουν τα άγχος των παιδιών)

Για να το διαβάσετε πατήστε εδώ.

Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014

Το νηπιαγωγείο δεν είναι δημοτικό...


Οι περισσότεροι γονείς είναι αγχωμένοι ή τουλάχιστον προβληματισμένοι. Νομίζουν ότι τα παιδιά πρέπει να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν, να μετρούν μέχρι το είκοσι ή το εκατό ή ακόμα να κάνουν και κάποιες απλές μαθηματικές πράξεις πριν ξεκινήσουν την πρώτη τάξη. Είναι όμως τα πράγματα έτσι;
Εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε: το νηπιαγωγείο δε γίνεται σχολείο. Γίνεται ο συνδετικός κρίκος με το σχολείο. Υπάρχει δηλαδή σύνδεση του νηπιαγωγείου με το δημοτικό μέσα από μια μικρή και αβίαστη προετοιμασία των παιδιών.
Ο βασικός στόχος του νηπιαγωγείου εξακολουθεί να είναι η κοινωνικοποίηση, έτσι ώστε στο τέλος της φοίτησης να έχουμε νήπια που θα είναι πιο ώριμα να αντιμετωπίσουν το σχολείο. Στο νηπιαγωγείο το παιχνίδι εξακολουθεί να είναι το πλαίσιο εργασίας και το μέσο δια του οποίου τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα. Όταν παίζουν, τα παιδιά δε χάνουν χρόνο ούτε απλώς γεμίζουν το χρόνο τους. Μέσω του παιχνιδιού, τα παιδιά εξερευνούν τον περιβάλλοντα χώρο, πειραματίζονται, ανακαλύπτουν προβλήματα και προσπαθούν να τα λύσουν, αξιοποιούν την περιέργεια και τη δημιουργικότητά τους, κάνουν επιλογές και εφαρμόζουν δικές τους ιδέες με το δικό τους τρόπο και ρυθμό. Πάνω-κάτω δηλαδή αυτό που ξέραμε όλοι για το νηπιαγωγείο. Τότε γιατί εμείς οι γονείς έχουμε την αίσθηση ότι πρέπει να περιμένουμε κάτι παραπάνω από τα νηπιαγωγάκια μας;
«Μαμά, κοίτα: ξέρω να διαβάζω!»
Η Αγγελική, μετά από δύο χρόνια στον παιδικό σταθμό, θα ξεκινήσει φέτος το νηπιαγωγείο. «Γράφει το όνομά της στραβά», άκουσα η μαμά της να λέει στη νηπιαγωγό. «Χρειάζεται να ανησυχώ;» Κάποια παιδιά κατά τη φοίτησή τους στο νηπιαγωγείο πραγματικά μας εκπλήσσουν. Μπορούν να διαβάσουν επιγραφές ή απλούς τίτλους βιβλίων και να γράψουν δισύλλαβες ή και τρισύλλαβες λέξεις. Παρά το άγχος και συχνά την πίεση που ασκούν οι γονείς στους νηπιαγωγούς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το νηπιαγωγείο δε διδάσκει συστηματικά γραφή και ανάγνωση. Ενώ η γλώσσα αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα σημεία του προγράμματος του νηπιαγωγείου, οι νηπιαγωγοί δε διδάσκουν επίσημα στα παιδιά να μιλούν, να ακούν, να γράφουν και να διαβάζουν με τον καθιερωμένο τρόπο που γνωρίζουμε ως τώρα. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καν η πρόθεση να μάθει το παιδί να λέει την αλφαβήτα. Γίνεται απλά μύηση των παιδιών στον κόσμο της μαθηματικής σκέψης και στον κόσμο της γραφής και της ανάγνωσης μέσα από βιωματικές εμπειρίες που αφορούν την καθημερινότητα με στόχο την επικοινωνία.
Το βασικό στο νηπιαγωγείο είναι να καταλάβουν τα παιδιά γιατί χρειάζεται να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν. Στόχος του νηπιαγωγείου είναι να καταλάβουν τα παιδιά ότι οι λέξεις έχουν δύναμη κι ότι μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να επικοινωνήσουν με τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και τους φίλους τους. Μέσα σε αυτό το πνεύμα είναι σημαντικό τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί να επικεντρώνονται στο ότι τα παιδιά προσπαθούν να επικοινωνήσουν παρά στο πώς προσπαθούν να γράψουν ή να διαβάσουν. Στο νηπιαγωγείο, εξάλλου, διαμορφώνεται ένα περιβάλλον μάθησης που παρέχει στα νήπια ευκαιρίες να βιώσουν λειτουργικές εμπειρίες γραφής, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που τους δίνει η τάξη, όπως να δανείζονται βιβλία από τη βιβλιοθήκη αλλά και να παράγουν δικά τους κείμενα με διάφορους επικοινωνιακούς στόχους, π.χ. να γράφουν προσκλήσεις για εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο νηπιαγωγείο, να φτιάχνουν αφίσες ή να διαμορφώνουν κανόνες για την ομαλή λειτουργία της τάξης. Έτσι η τεχνική της γραφής κατακτάται προοδευτικά καθώς τα παιδιά διαβάζουν και γράφουν για συγκεκριμένους επικοινωνιακούς στόχους που έχουν νόημα για τα ίδια.
Φυσικά, μια συνεχή και συστηματική μύηση στον κόσμο της γραφής και της ανάγνωσης σίγουρα προετοιμάζει καλύτερα το παιδί. Το πιθανότερο είναι μάλιστα ότι μέσα από το πρόγραμμα ανάπτυξης σχεδιασμού δραστηριοτήτων γλώσσας το παιδί θα καταφέρει να γράφει και να διαβάζει.
Άλλο «πιο πίσω» κι άλλο «πιο μπροστά»…
Αυτό, ωστόσο, που εμείς ως γονείς οφείλουμε να καταλάβουμε είναι ότι τα παιδιά ξεκινούν την πρώτη τάξη του δημοτικού το καθένα με το επίπεδό του. Στο νηπιαγωγείο, εξάλλου, οι νηπιαγωγοί δουλεύουν σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Άλλα παιδιά ξέρουν την αλφαβήτα, άλλα να αναγνωρίζουν κάποια γράμματα, άλλα γράφουν το όνομα και το επίθετό τους κι άλλα απλές λεξούλες. Άλλα γράφουν ίσια τα γράμματα κι άλλα στραβά. Άλλα χρησιμοποιούν μόνο κεφαλαία κι άλλα ανάμεικτα κεφαλαία και μικρά. Κάποια κάνουν αναγραμματισμούς ή δε χρησιμοποιούν τη σωστή φορά στο σχηματισμό των γραμμάτων. Όλα αυτά δεν έχουν σημασία στο νηπιαγωγείο και δεν αποτελούν ενδείξεις μαθησιακής δυσκολίας.
Στο νηπιαγωγείο εξάλλου οι νηπιαγωγοί αποφεύγουν να διορθώνουν ή καλύτερα δε βιάζονται να διορθώσουν τα παιδιά. Διακριτικά και με την κατάλληλη διαμεσολάβηση βοηθούν τα παιδιά να καταλήξουν στα σωστά σχήματα. Το καλύτερο, λοιπόν, που έχετε να κάνετε ως γονείς είναι να αποφεύγετε τις συγκρίσεις με τα άλλα παιδιά αποβάλλοντας το περιττό άγχος. Και να θυμάστε: Το νηπιαγωγείο έχει στόχο να προετοιμάσει τα παιδιά. Φυσικά, όσο καλύτερα προετοιμασμένα είναι, τόσο λιγότερο θα δυσκολευτούν στο σχολείο. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που το νηπιαγωγείο έγινε υποχρεωτικό και αποτελεί το βασικό στόχο του προγράμματος για το ολοήμερο νηπιαγωγείο που εκπονείται από το Υπουργείο Παιδείας! Όχι για να μας αγχώσει ή να μας φορτώσει με νέες υποχρεώσεις και υπερβολικές προσδοκίες για τα παιδιά μας. Αλλά για να βοηθήσει τα παιδιά να βαδίσουν πιο εύκολα στο δρόμο προς την κατάκτηση της γνώσης. Χωρίς να στερούνται τη διασκέδαση, το παιχνίδι, το τραγούδι κι όλα αυτά που ξέραμε και αγαπήσαμε όλοι στο νηπιαγωγείο! Αφήστε, λοιπόν, τα παιδιά να το απολαύσουν! Ζήτω το νηπιαγωγείο!
(πλαίσιο)
Έξυπνοι τρόποι για να ενθαρρύνετε την προανάγνωση
Μπορούν τα παιδιά στο νηπιαγωγείο να μάθουν να διαβάζουν; Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία μπορούν να διαβάσουν τον τίτλο ενός βιβλίου καταλαβαίνοντας ότι η λέξη είναι μια σειρά γραμμάτων. Μπορεί όμως να μαντέψουν τη λέξη μόνο διαβάζοντας τα πρώτα γράμματα. Το μικρό σας, για παράδειγμα, μπορεί να επιλέξει τη σωστή γλώσσα στο DVD αναγνωρίζοντας το γράμμα «έψιλον» για τα «ελληνικά». Αρχίζει, ωστόσο, να καταλαβαίνει ότι η λέξη χωρίζεται σε συλλαβές και φωνήεντα και αρχίζει να κατανοεί τη σύνδεση μεταξύ συμβόλου και ήχου. Φέρνοντας το παιδί σ’ επαφή με τον κόσμο της γραφής με πολλούς και ενδιαφέροντες τρόπους, προετοιμάζεται καλύτερα για την εισαγωγή στην γραφή και στην ανάγνωση που θα γίνει στην Α’ δημοτικού. Και να πώς:
  • Παροτρύνετε το παιδί να αναγνωρίσει γράμματα σε πινακίδες ή τίτλους βιβλίων. Ξεκινήστε από τα γράμματα που ξέρει καλύτερα, όπως, για παράδειγμα, γράμματα που εμπεριέχονται στο όνομά του.
  • Ενθαρρύνετε το παιδί να μαθαίνει στιχάκια και ρυθμούς από τραγούδια. Μην υποτιμάτε τα σχολικά ποιήματα που του έχουν ανατεθεί -έχουν κι αυτά το σκοπό τους.
  • Φτιάξτε χειροποίητες κάρτες σε κάθε εορταστική περίσταση, γράφοντας ένα «χρόνια πολλά» και ενθαρρύνοντας το παιδί να τις υπογράψει με το όνομά του. Αργότερα, μπορεί να μάθει να τις γράφει μόνο του.
  • Δείξτε στο παιδί κάποιες λέξεις ή τους τίτλους όταν διαβάζετε ένα παραμύθι. Αφήστε το να διαβάσει τον τίτλο ή να ολοκληρώσει το τέλος κάθε φράσης το οποίο πιθανόν γνωρίζει από τις πολλές επαναλήψεις.
  • Προτρέψτε το παιδί να «διαβάσει» την επιγραφή του σούπερ μάρκετ που συνήθως ψωνίζετε επιβεβαιώνοντας την επωνυμία του.
Εξάσκηση στα μαθηματικά!
Μπορεί να σας φαίνεται εντυπωσιακό να ακούτε το μικρό σας να μετρά μέχρι το είκοσι ή ακόμα και το εκατό, όμως η ικανότητα αυτή δεν έχει ιδιαίτερη σημασία σε ό,τι αφορά την ωρίμανση της μαθηματικής σκέψης. Είναι μάλιστα πολύ μεγαλύτερο επίτευγμα αντικρίζοντας το παιδί, π.χ., τρία πορτοκάλια πάνω στο τραπέζι να επιβεβαιώσει τον αριθμό τους, γιατί αυτό σημαίνει ότι κατανοεί το μέγεθος ακριβώς που αντιπροσωπεύει ένας αριθμός. Οι μαθηματικές έννοιες στο νηπιαγωγείο έχουν να κάνουν με την αναπτυσσόμενη αντίληψη του παιδιού για το χώρο, το χρόνο και τα μεγέθη. Γι’ αυτό:
  • Όταν μιλάτε, να προσδιορίζετε την ακριβή θέση των αντικειμένων χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως πάνω, κάτω, μπροστά από, μέσα στο, έξω από, και ενθαρρύνετε το παιδί να κάνει το ίδιο με ανάλογες ερωτήσεις.
  • Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει την έννοια του χρόνου συνδέοντας τις ημέρες της εβδομάδας, τους μήνες και τις εποχές του χρόνου με τις ανάλογες δραστηριότητες. Συχνά βοηθάει να φτιάξετε ένα πόστερ με φωτογραφίες του παιδιού από διαφορετικές εποχές του χρόνου.
  • Όταν μιλάτε με το παιδί, κάντε συγκρίσεις μεγεθών δίνοντας έμφαση στα αντίθετα π.χ. μεγάλο-μικρό, ψηλό-κοντό, χοντρό-λεπτό, πολύ-λίγο.
  • Όταν παίζετε με το παιδί, δείξτε του πώς να ομαδοποιεί τα παιχνίδια του με βάση το είδος τους ή το χρώμα τους. Μιλήστε για ομάδες, π.χ. ζώα της ζούγκλας ή ζώα της φάρμας ή φρούτα. Μπορείτε ακόμα να παίξετε ένα παιχνίδι χρησιμοποιώντας μια μπάλα την οποία θα πετάτε ο ένας στον άλλο λέγοντας σε κάθε πέταγμα από ένα φρούτο ή ζώο.